Trafikten men cezası, Türkiye’deki trafik düzeninin ve güvenliğinin sağlanması amacıyla hazırlanan 2918 Sayılı Karayolları Trafik Kanunu’nda düzenlenmiştir. Bir aracın trafikten men edilmesinin birden fazla kanuni sebebi vardır. Ancak bu yazımızda ele alacağımız ceza, uygulamada sıklıkla turizm faaliyeti ile uğraşan acenteler aleyhine tanzim edilmektedir. Kanunun Ek 2’inci maddesinde, hangi durumlarda aracın ne kadar süre trafikten men edileceği belirtilmiştir. Bu madde şu şekildedir;
“Ek Madde 2 – (Ek: 17/10/1996-4199/43 md.) (Değişik:18/10/2018-7148/26 md.)
Araçlarını motorlu araç tescil belgesinde gösterilen maksadın dışında kullananlar ile sürülmesine izin veren araç sahiplerine 1.002 Türk lirası idari para cezası uygulanır. (Mülga cümle:21/2/2019-7166/5 md.)
(…) (Ek fıkra:21/2/2019-7166/5 md.) Ayrıca, araç on beş gün süre ile trafikten menedilir.
10/7/2004 tarihli ve 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ve 3/7/2005 tarihli ve 5393 sayılı Belediye Kanunu kapsamında ilgili belediyeden;
- a) Çalışma izni/ruhsatı almadan,
- b) Alınan izin/ruhsatta belirtilen faaliyet konusu dışında,
- c) Alınan izin/ruhsatta belirtilen çalışma bölgesi/güzergâh dışında belediye sınırları dâhilinde yolcu taşımak yasaktır.
Bu fıkranın (a) bendine uymayanlara … Türk lirası,
(b) bendine uymayanlara … Türk lirası,
(c) bendine uymayanlara … Türk lirası idari para cezası verilir. Fiilin işlendiği tarihten itibaren geriye doğru bir yıl içinde tekerrürü hâlinde, bu fıkrada yer alan idari para cezaları iki kat olarak uygulanır.
İşleteni veya sahibi, sürücüsünün kendisi olup olmadığına bakılmaksızın aracın bu maddenin üçüncü fıkrasına aykırı olarak kullanılmaması hususunda gerekli tedbirleri almak ve denetimini yapmakla yükümlüdür. Araç, bu maddenin üçüncü fıkrasının;
- a) (a) bendinin ihlali hâlinde altmış gün,
- b) (b) bendinin ihlali hâlinde otuz gün,
- c) (c) bendinin ihlali hâlinde ise on beş gün süreyle trafikten menedilir…”
Bu maddenin gerekçesi ise “korsan taksi” olarak nitelendirilen araçlarla, yani yetkili idari birimlerden alınmış bir izin olmadan ya da ruhsat alınmadan ticari taşımacılık yapılmasının engellenmesidir.
Uygulamada özellikle turizm acentelerinin VIP araçları hakkında bu maddenin 2/3-a bendinde yer alan sebepten dolayı trafikten men ve idari para cezası tanzim edilmektedir. Turizm acentelerinin faaliyet gösterdikleri ilin belediyesinden “turizm yolcu taşımacılığı izin belgesi” alması gerekmektedir. Bu evrak belediyeler tarafından 1 yıl geçerli olacak şekilde verilmektedir. Ancak acenteler tarafından bu süre çoğunlukla unutulmakta ve izin belgesi yenilenmeden turizm taşımacılığı yapılmaktadır. Polis memurları tarafından yapılan rutin kontrollerde de ilgili eksiklik sebebiyle araç 60 gün boyunca trafikten men edilmekte ve araç sürücüsüne de idari para cezası tanzim edilmektedir.
İşbu kanun maddesi genelde trafik memurlarının yanlış yorumu nedeniyle tüm evrakları tam olan turizm acentelerinin dahi araçlarının bağlanmasına yol açabilmektedir.
Ülkemizde turizm faaliyetlerine ilişkin detaylı bir kanun bulunmamaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı, TÜRSAB ve Belediyelerin (UKOME) çıkarttığı yönetmelik ve genelgeler turizm faaliyetlerinin sınırlarını tam olarak belirleyememiş olup bu durum zaman zaman turizm acentelerine hak kayıpları yaşatabilmektedir. En önemli gelir kalemlerinden biri turizm olan ülkemizde bu tip hak kayıpları ülkemizi de mali kayıplara uğratmaktadır.
Turizm Acenteleri;
- T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan alınan taşıt kartı,
- T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı’ndan alınan D2 yetki belgesi,
- Belediyeden alınan turizm yolcu taşımacılığı izin belgesi,
- T.C. Kültür ve Turizm Bakanlığı’ndan alınan Seyahat Acentesi İşletme Belgesi,
- TÜRSAB’dan alınan Seyahat Acentesi Üyelik Belgesi,
- Araç ruhsatı belgelerini transfer ve paket tur hizmetleri sırasında araçta bulundurmalıdır. Ayrıca seyahatten en az 1 saat önce UETDS sistemine araçtaki turistlerin bilgileri ve güzergâh bilgisi girilmelidir. Sayılan evrakların tam olması durumunda dahi trafikten men cezası ile karşı karşıya kalınabilir. Peki böyle bir durumda ne yapılması gerekir?
Yazımızın başında belirtilen sebeplerden birinden dolayı araçları men cezası alan turizm acenteleri, ivedi şekilde hukuki bir desteğe başvurmalıdır. Zira turizm gibi mevsimsel bir sektörde 2 aylık araç mahrumiyeti, acenteler için çok büyük maddi zarara yol açabilir. Ayrıca her sene güncellenen ve artan idari para cezaları da araç şoförünü zor durumda bırakabilir. Önlen & Gül Hukuk ve Danışmanlık olarak turizm acentelerinin bu mağduriyetlerinin çözülmesi, zararlarının hızlı şekilde tazmin edilmesi için gerekli hukuki hizmeti vermekteyiz.
- Trafikten Men Cezası Nasıl Kaldırılır?
Aracı trafikten men edilen turizm şirketi sahibi, ivedi şekilde tarafımıza ulaşarak turizm faaliyetine ilişkin evraklarını paylaşmalıdır. Daha sonra tarafımızca idare mahkemesinde hem aracın trafikten men cezasının hem de idari para cezasının kaldırılması için iptal davası açılacaktır.
- İptal Davası Ne Kadar Sürede Sonuçlanır?
Trafikten men cezası ile idari para cezasının iptali için açılan iptal davaları, günümüzde ortalama 3-4 aylık bir sürede sonuçlanır. Ancak tabii ki aracın yedieminden çıkartılması için öncelikle mahkemeden yürütmenin durdurulması kararı talep edilmektedir. Bu talep öncelikli olarak incelenerek davanın açılmasından itibaren ortalama olarak 1-2 hafta içerisinde bir ön karar verilir. Mahkeme, ortada açıkça hukuka aykırı bir idari işlem olduğunu ve bu idari işlemin uygulanması halinde telafisi güç veya imkânsız zararların doğacağına kanaat getirirse dava konusu işlemleri mahkeme sonuçlanana kadar durdurur. Hukukumuzda turizm acentelerinin davacı olduğu davalarda genellikle yürütmenin durdurulması kararı verilmektedir. Yürütmenin durdurulması kararı ile birlikte acente, bağlanan aracı yediemin deposundan teslim alabilir.
- Yol Belgesinin Süresi Dolmuşsa Ne Yapmalı?
Turizm acenteleri bağlı oldukları Belediye’den 1 yıllık “Yolcu Taşıma Belgesi” almaktadır. Trafikten men cezasının uygulamada en sık karşılaşılan sebebi bu belgenin süresinin dolmasıdır. Araç bu belgenin süresinin dolmasından sonra turizm faaliyetinde kullanılamaz ve bu durumun tespit edilmesi durumunda araç trafikten men edilir. Ancak bu hususta çok önemli bir nokta bulunmaktadır. KTK 2/3-A maddesinin temel amacının korsan taşımacılığı önlemek olduğundan bahsetmiştik. Burada hukuka uygun şekilde turizm faaliyeti yapan bir acentenin sırf belgenin süresi doldu diye korsan taksi muamelesi görmemesi gerektiği açıktır. Burada yapılması gereken, şirket sahibinin aracın bağlanmasından sonra mümkün olan en kısa sürede Belediye’ye başvurarak yeni belge talep etmesi ve çıkartılan Yolcu Taşıma Belgesi’nin avukata yollanmasıdır.
- İdari Para Cezasını İptal Edilebilir Mi?
Trafikten Men cezası ile birlikte araç sürücüsüne kesilen idari para cezası da iptal davası sonucunda iptal edilebilir. Bu para cezasının dava öncesinde mi dava sonrasında mı ödeneceği kararı araç sürücüsüne aittir. Zira para cezasının 15 gün içinde ödenmesi durumunda bedel üzerinden %25 indirim uygulanmaktadır. İdari para cezası ödendikten sonra dava sonuçlanır ve para cezası iptal edilirse, araç sürücüsü Vergi Dairesi’nden ödediği bedeli geri isteyebilir.
- Aracın Yedieminde Kaldığı Sürede Oluşan Zarar Nasıl Tazmin Edilir?
Hukukumuzda devletin yol açtığı zararların tazmini mümkündür. Bu zararın tazmin edilmesi için yine idare mahkemesinde tam yargı davası açılmalıdır. Bu dava yukarıda bahsedilen iptal davası ile beraber açılabileceği gibi iptal davasının sonuçlanmasından sonra da açılabilir. Burada mahkeme eğer trafikten men işleminin hukuka aykırı olduğuna karar verirse, davacı şirketin araçtan mahrum kaldığı sürede oluşan maddi zararların tazmini de sağlanabilir. Turizm faaliyetlerinde transfer ve paket tur hizmetlerine ilişkin hesaplanan günlük kazanç, araçtan mahrum kalınan gün sayısı ile çarpılarak hesaplama yapılır.
- İptal ve Tam Yargı Davalarını Avukat Olmadan Açmak Doğru Mu?
Bu davalar da tıpkı hukukumuzdaki diğer davalar gibi herhangi bir avukattan hukuki hizmet almadan da açılabilir. Ancak uygulamada tabii ki bu durum büyük sorunlara yol açmaktadır. Turizm acentesi ne kadar haklı olsa da dava açılırken yapılan usul hataları şirketin hem zaman hem de para kaybetmesine yol açmaktadır. Genellikle bu alanda uzman bir hukukçuya danışmadan açılan davalarda aracın tekrar bağlanması sonucuyla karşılaşılmaktadır. Önlen & Gül Hukuk ve Danışmanlık Ofisi olarak bu konuda emsal kararlarımız olup bu kararlar ile birlikte yeni davalarımızı da en hızlı ve olumlu şekilde sonuçlandırmaktayız.
AV. HÜSEYİN ORHAN ÖNLEN & AV. SERCAN GÜL